Phone Icon Search Icon

United Fact | Het tillen van een onverwacht lichte last

Een groot deel van rugklachten lijkt een relatie te hebben met tillen.

De klachten lijken te onstaan zowel door asymmetrisch of veelvuldig tillen, door het tillen van te zware voorwerpen alsmede door balansverstoring als gevolg van tiltaken. Het bewaren van lichaamsbalans is essentieel voor het goed uitvoeren van de tilbeweging. De uitvoering van een tilbeweging wordt zodanig gecoördineerd dat zowel balans wordt behouden tijdens de beweging als het doel van de taak wordt volbracht. Dit betekent dat voor het volbrengen van het doel van de taak het totale zwaartepunt van lichaam en last verticaal verplaatst moet worden om het lichaam en de last omhoog te brengen. Tegelijkertijd moet, om balans te behouden, de verticale projectie van het totale zwaartepunt binnen het steunvlak blijven (horizontale verplaatsing). Het verliezen van balans in arbeidssituaties blijkt, naast fysieke overbelasting, een belangrijke rol te spelen bij het veroorzaken van lichamelijk letsel. Balansverstoringen blijken veel op te treden in arbeidssituaties, onder andere als gevolg van het verkeerd inschatten van het te tillen gewicht. Het behouden van balans wordt als een probleem ervaren in arbeidssituaties waar voorwerpen van wisselende grootte en met onbekend gewicht worden getild. Essentieel hierbij is dat rugklachten ontstaan door balansverlies, ernstiger zijn en langer aanhouden dan rugklachten ontstaan door overbelasting. Het lijkt dus van groot belang dit balansverlies te voorkomen.

Het tillen van lasten kan het behouden van de lichaamsbalans bemoeilijken. Een belangrijke factor bij balanscontrole is informatie over het te tillen gewicht. Het oppakken van een zware last betekent niet alleen een toename van het totale gewicht van het lichaam plus last, maar ook dat het zwaartepunt zich zal verplaatsen. Wanneer de verplaatsing zo groot is dat het zwaartepunt buiten het steunvlak valt, komt de balans van de tiller in gevaar. Het ligt dus voor de hand dat voor het oppakken van de last al geanticipeerd wordt op de verstoring die zal gaan optreden. Deze aanpassing aan de bewegingssturing wordt “feed-forward control” genoemd. Het doel van deze “feed-forward” is het minimaliseren van de balansverstoring.

In de werksituatie worden vaak lasten getild van verschillende grootte en verschillend gewicht. Het gewicht van deze voorwerpen is niet altijd bekend. Bij het tillen van voorwerpen met onbekend gewicht is de informatie over het te tillen gewicht pas aanwezig vanaf het moment dat de last wordt opgepakt. Vóór dit moment zal een schatting moeten worden gemaakt van het te tillen gewicht aan de hand van de grootte van de last en de ervaring met tiltaken. Aan de hand van deze schatting van het gewicht en de grootte, richting en snelheid van de tilbeweging die men wil gaan uitvoeren, wordt de beweging gestuurd. Voor het oppakken van de last wordt dus reeds geanticipeerd op de verstoring die zal gaan optreden. Deze “feed-forward” betekent dus dat een bijstelling van de beweging plaatsvindt voordat de verstoring heeft plaatsgevonden. Als een gewicht verkeerd geschat wordt, zal een “feed-forward control” kunnen worden gestart welke niet past bij het gewicht dat getild gaat worden. Als de beweging die uitgevoerd wordt niet overeen komt met hetgeen men in gedachten had, kunnen er als gevolg van “feed-back”, nog correctiemechanismen optreden. Wanneer de verschillen tussen wat men verwacht had en dat wat er werkelijk ervaren wordt te groot zijn, is het soms niet meer mogelijk om de beweging zo bij te sturen dat balans behouden blijft, dus bij bijvoorbeeld een te groot verschil tussen het verwachte en het werkelijke gewicht dat getild wordt, kan balansverlies optreden. Een gevolg hiervan kan zijn dat onverwachte en ongecoördineerde bewegingen plaatsvinden, wat de kans op blessures vergroot.

Een groot voorwerp wordt, voordat het wordt opgepakt, verwacht zwaarder te zijn dan een klein voorwerp van dezelfde vorm. Bij de “feed-forward” aansturing die gestart wordt bij het optillen van een groot voorwerp zal onbewust meer kracht worden uitgeoefend dan bij de “feed-forward” aansturing bij een klein voorwerp. Doordat bij een groot voorwerp meer kracht wordt uitgeoefend dan nodig is, zal het voorwerp een hogere versnelling verkrijgen. Hierdoor zal het grote voorwerp (bewust) als lichter worden ervaren. Het uitoefenen van een grotere kracht bij een groter voorwerp zal zich niet tot het voorwerp beperken. De hogere kracht op het voorwerp zal leiden tot een hogere versnelling van het lichaam. Deze versnellingen kunnen tot aanzienlijke pieken in compressiekracht op de rug leiden. Een bijkomend probleem is nu dat hogere versnellingen van de lage rug het risico op het ontstaan van lage rugklachten vergroten.

Als we deze gegevens vertalen naar het tillen van mensen, kunnen we stellen dat ook hier het optreden van balansverlies kan voorkomen. Zorgvragers die toch meer blijken mee te werken dan verwacht, kunnen er voor zorgen dat de hoeveelheid aangewende kracht van de zorgverlener de balans van beide in gevaar brengt. De hoge versnellingen en de correctie-mechanismen die hier het gevolg van zullen zijn, zich uitend in onverwachte en ongecontroleerde bewegingen, kunnen de oorzaak zijn van rugschade. Door het meebewegen, of juist tegenwerken of ineens verstarren van de zorgvrager, treden in het lichaam van de zorgverlener onverwachte en ongecontroleerde bewegingen op. Doordat de  menselijke last geen stabiele last is, zullen er continu verplaatsingen van het zwaartepunt van de last optreden en daardoor van het gezamenlijke zwaartepunt van zorgverlener en –vrager. Om balans te behouden zal voornamelijk de zorgverlener hier continu voor corrigeren. Bij extreme verplaatsingen van het totale zwaartepunt kan dit rugschade veroorzaken, zeker bij hoge tilsnelheden.

Concluderend kan gesteld worden dat er bij tilbewegingen sprake is van “feed-forward control”, welke gebaseerd is op het geschatte gewicht en de grootte, richting en snelheid van de tilbeweging die men wil gaan uitvoeren. Deze “feed-forward control” is gericht op het minimaliseren van balansverstoringen. Balansverstoringen kunnen optreden wanneer het verwachte gewicht niet overeenkomt met het werkelijke gewicht. Ook bij een laag te tillen gewicht laag kan er risico verbonden zijn aan het tillen. Immers, door een verkeerde inschatting van het te tillen gewicht kan balansverlies optreden. De hogere versnelling van het lichaam die hierdoor ontstaat, geeft een hogere belasting op de lage rug, wat het risico op het onstaan van rugklachten vergroot. In de arbeidssituatie moet dus voorkómen worden dat het verwachtingspatroon onverwacht wordt doorbroken om zo de kans op blessures te beperken. De voorgeprogrammeerde bewegingssturing lijkt in grote mate de belasting van de rug te bepalen, de rugbelasting heeft immers haar piek nagenoeg bereikt op het moment van vastpakken van de last. Verder mag geconcludeerd worden dat het tillen van lasten van onbekend gewicht een even groot risico kan zijn voor het optreden van lage rugklachten als het tillen van zware lasten. Bij het manueel verplaatsen van zorgvragers is het behouden van de lichaamsbalans door middel van een juiste bewegingssturing van belang voor zowel zorgverlener als zorgvrager.vanwege het voorkomen van onverwachte en ongecoördineerde bewegingen. Het maken van een juiste inschatting van de activiteit van de zorgvrager en de beweging rustig, zonder explosieve kracht starten, dragen bij aan het voorkomen van te hoge versnellingen op het lichaam. Hiermee wordt balans behouden, het risico op rugklachten verkleind en de eigen activiteit van de zorgvrager gestimuleerd.

Bron: Faber M, Michies Y, Toussaint H: “Het tillen van een onverwacht lichte last: risico op vallen en rugschade”. In: Tijdschrift voor Ergonomie, jaargang 20, nr.1, jan. 1995., voor meer informatie neem contact op met drs. Y. Michies via het contactformulier.

By continuing to use the site, you agree to the use of cookies. more information

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close